Bổ Sung Canxi Cho Bà Bầu Một Cách Hợp Lí Nhất

Canxi đóng vai trò thiết yếu trong cơ thể giúp xương vững chắc, ngừa loãng xương. Việc cung cấp và bổ sung canxi là điều thiết yếu. Bà bầu đang mang thai lại càng phải quan tâm đến vấn đề này hơn nữa. Nếu chưa tìm được cách thức bổ sung canxi cho bà bầu nào hợp lí thì hãy nghe tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa sản của dinhduonghay.blogspot.com nhé

1. Nhu cần canxi với bà bầu bao nhiêu là đủ

Như đã biết, ngoài việc cấu thành nên xương và răng con người (99% canxi tập trung ở xương và răng), canxi còn có chức năng khác như làm đông máu, ngăn ngừa băng huyết khi mach máu bị tổn thương, duy trì huyết áp và nhịp tim, giúp hấp thụ vitamin B12 trong ruột, hỗ trợ sự phân phát thu nhận và dẫn truyền tín hiệu thần kinh, sản xuất một số kích thích như insulin.

Tiêu chuẩn canxi cần hấp thu với người trưởng thành trung bình là 800mg nhưng qua điều tra thì mức hấp thu đó hầu như không đủ, nhất là khi có thai, nhu cầu canxi tăng lên: trong 3 tháng đầu, nhu cầu là 800mg nhưng 3 tháng giữa là 1000 mg, 3 tháng cuối và khi cho con bú là 1500mg vì thai càng lớn thì xương thai nhi càng phát triển. Khi mẹ bầu thiếu canxi có thể sẽ cảm thấy mệt mỏi, đau nhức bắp cơ, tê chân, đau lưng, đau khớp, răng lung lay, chuột rút, nặng hơn nữa thì co giật do hạ canxi huyết quá mức mà biểu hiện đặc trưng là co giật các cơ mặt và chi trên với bàn tay co rúm, các ngón tay chum lại giống như bàn tay người đỡ đẻ. Đối với thai, thiếu canxi sẽ dẫn đến suy dinh dưỡng ngay từ khi còn trong bụng mẹ, bị còi xương bẩm sinh, biến dạng các xương gây dị hình, lùn thấp.

Canxi là chất khoáng thiết yếu rất cần cho cơ thể người với số lượng đòi hỏi cao so với các loại chất khoáng khác như sắt, đồng, kẽm... Canxi là thành phần chủ yếu cấu tạo nên bộ xương và răng, nhưng cũng là một yếu tố không thể thiếu tạo nên quá trình đông máu và còn tham gia vào các hoạt động co giãn tế bào cơ. Thiếu canxi cơ thể mệt mỏi, răng và xương mất chất khoáng; ở trẻ em sẽ bị còi xương, người lớn tuổi bị loãng xương.

Sự hấp thu và chuyển hóa canxi trong cơ thể người còn phụ thuộc vào sự cung cấp đầy đủ một số yếu tố khác như phốt pho và đặc biệt là vitamin D. Thiếu vitamin D thì dù cung cấp đủ canxi cơ thể cũng không thể hấp thu được. Khi canxi không được cung cấp đủ, nồng độ chất này trong máu giảm sút thì tuyến cận giáp (hai tuyến nhỏ nằm cạnh và phía sau tuyến giáp) sẽ tăng cường hoạt động, tiết ra nhiều hormon hơn làm cho canxi trong xương phân giải, đi vào máu gây nên tình trạng “loãng xương”.

Với phụ nữ có thai, canxi không những cần cho mẹ mà còn rất cần cho thai. Nguồn cung cấp canxi cho con là do sự thẩm thấu canxi từ máu mẹ qua rau thai vào máu con. Phần lớn lượng canxi này cùng với phospho cấu tạo nên bộ xương thai nhi.

2. Bổ sung canxi cho bà bầu như nào thì đúng?

Trước hết canxi là thành phần có sẵn trong các thực phẩm ăn uống hằng ngày. Một số thức ăn sau đây chứa nhiều canxi hơn cả: cua đồng (5.040mg%, tức là có 5.040mg canxi trong 100g cua); tôm đồng (1.120mg%); sữa bột (939mg%), sữa bò và dê tươi (147mg%). Trong các loại thức ăn thực vật thì vừng (1.200mg%), rau cần (325mg%), cà rốt (323mg%) sữa bột đậu nành (224mg%)...

Tuy vậy không phải ăn vào bao nhiêu canxi thì cơ thể hấp thu được hết. Tùy theo loại thức ăn, ví dụ sữa bò có lượng canxi cao hơn trong sữa mẹ nhưng lại khó được hấp thu hơn. Lại cũng tùy cơ thể mỗi người, tùy thành phần của phospho và vitamin D mà sự hấp thu canxi nhiều hay ít. Ở phụ nữ trưởng thành, hấp thu và chuyển hóa canxi còn phụ thuộc hormon estrogen của buồng trứng vì thế ở người mạn kinh, do buồng trứng không hoạt động, estrogen thiếu hụt làm tăng tình trạng loãng xương. Vì vậy việc ăn uống đầy đủ với thức ăn đa dạng, nhiều rau, củ, quả, không kiêng khem vô lý, chọn lựa thức ăn có nhiều canxi cho bà mẹ mang thai là điều cần thiết, tránh được tình trạng thiếu canxi cho cả mẹ và thai.

Có thể cung cấp canxi cho cơ thể bằng các loại thuốc có canxi. Thuốc chứa canxi có loại chỉ chứa muối canxi đơn thuần như viên biocalcium chứa Ca lactate; calcium sandoz 500mg, mỗi viên có Ca carbonate. Có loại phối hợp với các vitamin D, C, A như viên calcivita chứa Ca carbonate, Ca phosphate, vitamin A (2.500 đơn vị) và vitamin D (400 đơn vị).

Viên Ca C 1.000 sandoz ngoài Ca gluconolactate còn có 1.000mg vitamin C; loại sirô calcinol, ngoài các muối Ca lactobionate, Ca gluconate còn có vitamin A (2.500 đơn vị), vitamin D3 (200 đơn vị), vitamin C (40mg), vitamin B12 (2,5mcg) và muối sắt (tương đương 5mg sắt). Thuốc chứa canxi có thể ở dạng viên, dạng sirô và có thể ở dạng tiêm (chỉ sử dụng trong trường hợp cấp cứu khi bị hạ canxi huyết). Tuy nhiên mọi thứ thuốc và cách dùng thuốc phải có sự chỉ dẫn của thầy thuốc để tránh quá liều có thể dẫn đến tình trạng tăng canxi huyết quá mức và lượng canxi dư thừa dễ tạo thành sỏi đường tiết niệu.

3. Một số lưu ý khi bổ sung canxi cho bà bầu

Trong việc chọn dùng thuốc canxi cho người có thai nên chú ý một số điểm sau: Nếu người có thai không có bệnh lý gì thì dùng thuốc có canxi loại nào cũng được. Nhưng phụ nữ mang thai bị tăng huyết áp, tiền sản giật có chế độ hạn chế muối natri thì cần thận trọng khi dùng các loại thuốc canxi có lẫn natri (như viên calcium sandoz 500mg, viên Ca C 1.000 sandoz có chứa mỗi viên 275mg natri); người có thai mắc tiểu đường cần thận trọng với các thuốc có hàm lượng đường trong đó (như viên Ca C 1.000 sandoz có lượng đường tương đương 2,27g mỗi viên). Trường hợp phải dùng thuốc lâu dài thì không nên dùng thuốc canxi có gốc lactate vì khi chuyển hóa trong cơ thể sẽ sinh ra nhiều acid lactic gây mệt mỏi.

Nếu bổ sung dư thừa canxi thì lượng canxi thừa bị đào thải qua nước tiểu có thể gây sỏi tiết niệu hay canxi hóa động mạch.

Với những thai phụ được bác sĩ chỉ định uống bổ sung canxi thì nên lưu ý:

- Khi bổ sung viên nang canxi, tốt nhất uống sau bữa sáng (hoặc bữa trưa) 1 tiếng đồng hồ (sau bữa sáng là tốt hơn cả). Tránh uống canxi vào buổi tối (đặc biệt không uống trước giờ đi ngủ) vì có thể gây sỏi thận hoặc cản trở giấc ngủ.

- Nếu phải uống với liều lượng nhiều, nên chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Bởi vì mỗi lần uống, cơ thể chỉ có khả năng hấp thu khoảng 500mg canxi một lúc.

- Tuyệt đối không được dùng quá liều. Mặc dù canxi rất cần thiết cho phụ nữ mang thai (trong 3 tháng đầu, nhu cầu canxi là 800mg mỗi ngày, 3 tháng giữa là 100mg và 3 tháng cuối lên tới 1500mg do xương của thai nhi phát triển nên đòi hỏi nhu cầu canxi tăng) nhưng thai phụ không được lạm dụng bổ sung canxi. Như đã nói, thừa canxi làm tăng nguy cơ sỏi thận, cản trở cơ thể hấp thu sắt và kẽm có trong các loại thức ăn khác. Bổ sung quá 2.500mg canxi mỗi ngày được coi là quá liều.

- Thai phụ khỏe mạnh có thể được bác sĩ chỉ định bổ sung canxi với bất kỳ nhãn hiệu nào. Tuy nhiên, với thai phụ bị tiền sản giật, huyết áp cao (cần hạn chế muối natri) thì phải cẩn thận khi bổ sung canxi có chứa muối natri; người mắc tiểu đường thai kỳ thì cần thận trọng với những loại canxi có chứa đường.

- Chọn loại không chứa chì. Có một số nhãn hiệu viên bổ sung canxi có thể chứa hàm lượng nhỏ chì nhưng cũng đủ gây hại cho thai. Vì thế, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ về vấn đề này.

- Không bổ sung canxi cùng lúc với những thực phẩm có chứa oxalate như chocolate, trà (cả trà thảo dược), dâu tây, nước ép hoa quả... vì thực phẩm chứa oxalate khi kết hợp với canxi sẽ làm giảm hấp thu canxi.

4. Thời điểm bổ sung canxi hợp lí nhất cho bà bầu

ThS.BS Đặng Lê Dung Hạnh, trưởng khoa khám bệnh, bệnh viện Hùng Vương TP.HCM: Có thể uống ngay từ đầu thai kỳ, vì người Việt Nam đa số đã có dự trữ canxi của cơ thể thấp. Canxi dư thừa có thể thải dễ dàng qua đường tiêu hoá, chỉ trên một số người đặc biệt mới ứ đọng canxi gây sỏi thận. 

Nếu có tiền căn bị sỏi thận, cần hỏi lại bác sĩ niệu khoa loại sỏi thận bạn đang mắc để có chế độ bổ sung canxi phù hợp. Khi bổ sung canxi, cũng như bổ sung sắt trong thai kỳ, cần lưu ý phải bổ sung thường xuyên và kéo dài trong suốt thai kỳ, nếu có  điều kiện ngay cả một tháng sau sinh, và trong thời kỳ sáu tháng cho con bú.

Trong thời kỳ mang thai, thai phụ cần có một chế độ ăn uống đầy đủ các thành phần dinh dưỡng, kết hợp bổ sung các vitamin và khoáng chất cần thiết. Đây là những vấn đề hết sức quan trọng, giúp mang lại sức khỏe cho thai phụ và sự phát triển của thai nhi!